Jayh - Waar ligt de grens tussen dichterlijke vrijheid- en verantwoordelijkheid van een artiest?

Waar ligt de grens tussen dichterlijke vrijheid- en de verantwoordelijkheid van een artiest? Ik heb het gevoel dat deze vraag bij een (boek) schrijver of een filmmaker niet echt een (grote) rol speelt. Misschien heeft de pen van de songwriter meer macht en daarmee automatisch ook meer verantwoordelijkheid. In een tijdperk waarin je termen als: ‘woke- en cancelcultuur’ steeds vaker voorbij hoort komen, zet het mij als tekstdichter aan het denken. Als je aan de andere kant van spectrum zinnen hoort als: ‘Je mag tegenwoordig niets meer zeggen’ en ‘iedereen is zo gevoelig’, ga ik me afvragen waar de grens ligt. Ik dacht namelijk dat ik alles mocht zeggen.

Toen ik (in 1999) pas begon met het schrijven van nummers, deed ik dat met het doel om de wereld te veranderen. Ik wilde mensen tot het geloof bekeren. Mijn eerste (rap) teksten hadden ook allemaal een evangelisch- vertrekpunt, route en bestemming. Dat veranderde allemaal toen het geloof geen grote rol meer speelde in mijn leven. Ik ontdekte toen een nieuwe vorm van vrijheid. Ik kon letterlijk alles zeggen. Dat uitte zich tekstueel gezien als rebel in een fluweel jasje, wat voor een Urban/R&B zanger in die tijd (2008) redelijk uniek was. Je was destijds een stoere rapper of een smoothe zanger. No shades of grey in between.

‘Je kan alles zeggen wat in je opkomt’. Een standpunt dat ik steeds moeilijker vind om in te nemen. Dat heeft verschillende oorzaken; persoonlijke ervaringen, gesprekken/discussies, ouder (en hopelijk ook wijzer) worden. Allemaal aspecten die andere perspectieven bieden en daarmee ook mijn kijk op dit thema beïnvloeden. Toch vind ik ook niet dat ik kan stellen dat dichterlijke vrijheid net zo groot is als je bereidheid om de consequenties te dragen van je woorden.

Ik kan me herinneren hoe verbaasd en in shock, maar toch ook gefascineerd ik was toen ik voor het eerst een nederlandstalig rap nummer hoorde. Deze track (uit 1992) was nogal Hardcore met teksten als: “Ik zat in tram 5 en me l*l stond stijf, want naast me zat een lekker wijf” en “Maar IJsblok laat me nooit in de steek, hij greep z'n mes en ging steek steek steek. Wat fijn, ze schreeuwden van de pijn. Ijsblok en ik hadden heel veel gein!”

Een nummer waar seksisme, geweld en godslaster in voorkomt. Wat zouden de consequenties vandaag de dag zijn als een bekende (jonge) rapper van deze tijd morgen dit nummer uit zou brengen?  Hoe bepaal je welke consequenties passend en terecht zijn? De grens is op dit moment nog een groot grijs gebied die de houder van de pen voor zichzelf moet bepalen, dat blijft zonder twijfel een verantwoordelijkheid van de songwriter. Voor mij persoonlijk, ligt de grens echter bij kwetsende teksten en het promoten van geweld. 

Aan mijn mede-tekstdichters wil ik dan ook meegeven: Op een dag is je inkt op, ga er zorgvuldig mee om.