Wat is de appeal van vinyl? Nederlandse hiphop verovert de LP-markt

Van ‘Jongen van de straat’ van Lil Kleine en ‘Daddy’ van Kraantje Pappie, tot ‘Kleine versnelling’ van Kevin en ‘New life’ van Big2. Steeds meer Nederlandse hiphop verschijnt op vinyl en dat middenin de streaming era. Vinyl is dan ook booming in Nederland maakte NVPI, de branchevereniging van de muziekindustrie, in maart bekend. Vorig jaar werd in Nederland ruim 60 procent meer omzet gehaald uit de verkoop van LP’s. Ook in 2020 steeg het aantal vinylverkopen. Eerlijk is eerlijk, de markt is niet gigantisch: 11 procent van de omzet van vorig jaar komt uit vinylverkoop, tegenover 80 procent uit streaming. Maar in Nederland is vinyl na streaming wél de grootste inkomstenbron. Veel meer dan bijvoorbeeld cd’s dat zijn.

Niet alleen LP’s van grote popartiesten of oudere acts - denk Adele, Bob Marley of Amy Winehouse - worden goed verkocht. Ook steeds meer Nederlandse hiphop verschijnt op vinyl én komt in de vinylhitlijst terecht. Toen ‘Hefvermogen’ in april van dit jaar uitkwam op LP, knalde de classic meteen op de vierde plaats in de vinylchart binnen. Sinds 2020 stond zeker 32 keer een hiphopplaat van eigen bodem in die lijst, blijkt uit een telling van Complex NL op basis van de ‘Vinyl 33’-hitlijst die iedere week door marktonderzoeker GfK wordt gepubliceerd.

Naast Hef stond ook S10 dit jaar met haar album ‘Vlinders’ in de lijst (hoogste positie 28). In 2021 haalden onder meer ‘Rated R’ van voormalig Opgezwolle-voorman Rico de vinylchart (hoogste positie 6) en de heruitgave van ‘Noah's Ark’ van Jiggy Djé uit 2006 (positie 9) de vinylchart. Ook de LP van ‘In de lucht’ van Fresku (positie 3), Winne’s verzamelalbum ‘So So Lobi’ (positie 12) en ‘Het beste komt nu’ van Kubus & Sticks waren te vinden in deze hitlijst. Zelfs Lil Kleine, waarvan je zou verwachten dat de doelgroep niet per definitie vinylheads zijn, haalde in 2020 met zijn album ‘Jongen van de straat’ de tweede plaats in de vinylhitlijst. Overigens maakt GfK, de partij achter deze chart, alleen een ranglijst van best verkochte LP’s bekend. Het exacte aantal verkochte platen weten we dus niet.

Ook los van de major releases die in de vinyl-hitlijst komen, gebeurt er veel in LP-land. Via een bedrijf als Diggers Factory kan in kleine oplages on demand vinyl worden geperst. Dat werkt zo: een artiest uploadt zijn of haar tracks, probeert genoeg pre-orders te verzamelen en als er via de voorverkoop genoeg geld opgehaald is, doet het bedrijf de rest. Handig als je geen label of fanbase à la Kevin of Sticks hebt.

Dat een bewust kleine oplage juist effectief kan zijn, weet ook de 39-jarige Diederik de Geus, beter bekend onder zijn artiestennaam Soulution. Diederik is producer van de rapgroep Fat Windjacks (met Tenshun, Nosa en James) en gelegenheidscollectief Rafting Goods (met o.a. Tim Beumers en $keer & Boo$). Daarnaast is hij oprichter van undergroundlabel CULT, dat de twee albums van Fat Windjacks uitbracht op LP. Dat was voor hem, ondanks de kosten en gelimiteerd aantal stuks, een no brainer . “Tenshun en ik zijn echte vinylliefhebbers. Ons eerste album moésten we dus wel uitbrengen op LP. Dat was echt een droom. We hadden alleen geen idee of mensen er op zaten te wachten, maar ik dacht: al moet ik alles zelf betalen, ik vind het nog de moeite waard”.

Uiteindelijk liet De Geus 100 stuks persen, die volgens hem 'als warme broodjes' werden verkocht. Geen aantallen om de eerder genoemde vinylchart mee te halen, maar hij zegt vooral blij te zijn dat het geen enkel probleem was om ze kwijt te raken. “Plus, omdat we er zo weinig van hebben gemaakt gingen ze daarna gek qua doorverkoop online”, aldus De Geus.

Maar is het wel rendabel om in zo’n kleine oplage vinyl te laten drukken, terwijl het gros van de mensen de tracks van Fat Windjacks vooral op Spotify zal luisteren? De Geus: “Fysieke producten in eigen beheer uitbrengen kost veel tijd: de boel inpakken, in dozen doen, naar het postkantoor brengen en laten verschepen. En natuurlijk ook aardig wat geld. Maar ik zie het voornamelijk als een extraatje voor de echte liefhebber. Bovendien merken we dat onze generatie fans - vooral dertigers en veertigers - er prima voor wil betalen. En als het loopt, kun je er mooi een paar duizend euro aan over houden”

Wat beweegt luisteraars om de portemonnee te trekken voor Nederlandse hiphop op LP? In gesprek met Complex NL vertellen drie vinylheads over hun voorliefde voor LP’s.

Jay Stienstra uit Arnhem begon vier jaar geleden met het kopen van vinyl. Zijn eerste LP was ‘Verloren Waanzin’ van Sticks en producer A.R.T. Met zijn 21 jaar is hij midden in het streamingtijdperk opgegroeid, maar toch kiest hij voor vinyl. Waarom? “Het is zo cliché, maar het is tastbaar. Je hebt letterlijk een stukje kunst van je favoriete artiesten in handen. De hele magie er omheen spreekt me aan. Een grote cover die je uit kunt vouwen. De teksten aan de binnenkant van het artwork. Voor een tientje heb je natuurlijk een abonnement op Spotify - wat ik uiteraard ook heb - maar dit is veel mooier.” Het enige nadeel is, vertelt hij lachend, dat er door zijn liefde voor vinyl een “lifetime money spender” in hem is ontstaan.

Jeroen van Goor (40) uit Enschede verzamelt al zo’n 20 jaar fysieke hiphopreleases, naast LP’s ook tapes en cd’s. Zijn eerste Nederlandse hiphopaanwinst was ‘Geendagsvlieg’ van Osdorp Posse, die hij in 1997 kocht bij een concert van de Amsterdamse groep. Het valt hem vooral op dat het aanbod qua Nederlandse hiphop op vinyl de laatste jaren is geëxplodeerd. “Er komt veel meer uit op vinyl dan toen. Niet alleen van grotere acts die bijvoorbeeld bij Top Notch zitten, maar ook kleine uitgaven van acts die het zonder label allemaal regelen”, vertelt Van Goor. Veel keus dus, maar ook met een aardig prijskaartje. “Ik geef er heel veel geld aan uit, omdat ik simpelweg alles wil hebben. Als ik alleen zou kopen wat ik supertof vind, zou het nog wel meevallen”, vertelt hij lachend. “Maar nu geef ik soms wel een paar honderd euro per maand aan vinyl uit”.

De 26-jarige Rotterdammer Roy Bos begon zeven jaar geleden met verzamelen nadat hij 'Good Kid, m.A.A.d city’ van Kendrick Lamar op LP kreeg voor zijn verjaardag. Nu koopt hij "ongeveer een plaatje per maand”. Voor hem is “de magie dat je er wat moeite voor moet doen. De plaat uitpakken, op de speler leggen en wat tijd nemen om er een momentje van te maken”. Bos: “Ik stream ook super veel hoor, in de auto of de sportschool bijvoorbeeld, maar op LP luister je een heel album. En doordat je niet echt kan skippen of shuffelen, wordt je als het ware gedwongen om een album van voor naar achter te luisteren. Zo kan je een album helemaal in je opnemen.”

De eerste druk van ‘Hefvermogen’ - de ‘motherf*cking plaat’ van Hef die in april uitkwam - was binnen zes minuten uitverkocht. Toch lijkt het genoeg mensen gelukt om er (alsnog) een te scoren. Onder de video van Bundy op Instagram reageert iemand namelijk toepasselijk: "Ik heb nu al medelijden met m’n platenspeler, dat ding gaat overuren draaien."